Een rondje langs de hemel

Een rondje langs de hemel.

We beginnen bij het bekende Sterrenbeeld de Grote Beer, ook bekend als de Wagen van Wodan, of wel het Steelpannetje.

In het sterrenbeeld kijken we naar de Dubbelsterren Alcor en Mizar. Wie kan ze allebei zien met het blote oog? Met behulp van de Grote Beer zoeken we de Poolster op. Die ons verteld waar het Noorden is. Alcor wordt ook wel gezien als de Zevende Zuster van de Zeven Zusters, of wel de Plejaden. We zoeken de Plejaden op, en kijken er naar met de Verrekijker, en de Telescoop. De sterren van de Plejaden vormen samen een Open Sterrenhoop.

De Plejaden vinden we in het Sterrenbeeld Stier. De Kop van de Stier vormt ook een Open Sterrenhoop, de Hyaden. Dit Sterrenbeeld was al bekend in de Steentijd vermoedelijk, als dit sterrenbeeld te zien was, begon de regentijd.

Volgens de Griekse Sage Werden de Zeven Zusters als sterren aan de Hemel geplaatst om ze te beschermen tegen te avances van de Grote jager Orion. (We zien met het blote oog maar zes sterren. Want de zevende Zuster woont immers bij de Grote Beer).

Orion is het volgende Sterrenbeeld dat kunnen bekijken, (na middernacht). In Orion vinden we, de Gordel van Orion, ook bekend als de “Wijzen uit het Oosten”, en de bekende Nevel M42. Een grote wolk waterstof gas met daar in jonge sterren. De Orion Nevel is een sterrenkraamkamer. Met de Telescoop zien we in de wolk het bekende Trapezium, vier sterren.

Orion de Jager joeg behalve op de Plejaden, ook op Lepus, de Haas, met behulp van de Grote Hond. In het sterrenbeeld de grote Hond vinden we de helderste Ster aan de hemel, de ster Sirius. De Hondster bekend van de “Hondsdagen”. De Tijd van het jaar dat Sirius gelijk met de Zon opkomt, en dus niet te zien is. Men dacht dat het extra warm werd in die tijd, omdat Sirius extra warmte gaf samen met de Zon. We verlaten de Grote jager Orion en zoeken de bekende Griekse held Perseus op. Rond om dit sterrenbeeld vinden we de sterrenbeelden Cassiopeia, Andromeda, Pegasus, de Walvis, (Cetus), de ster Algol, en als laatste Cepheus. Allemaal hebben ze een rol in het verhaal over de held Perseus. Zelfs de dubbele Sterrenhoop h en X Perseus komt er in voor als de juwelen op het zwaard van Perseus.

Het verhaal begint er mee dat Perseus de opdracht krijgt het monster Medusa te verslaan, als losprijs voor zijn gegijzelde moeder. Iedereen die Medusa in de rechtstreeks ogen keek veranderde in steen dus dat was een hele klus. Perseus gebruikte zijn netjes gepoetste schild als Spiegel, en slaagde er in het hoofd van het Monster af te hakken, zonder er rechtstreeks naar te kijken, het hoofd ging in een zak, om mee te nemen als bewijs. Altijd handig zo’n los hoofd. Een held heeft natuurlijk een paard om op te rijden, en niet zo maar een paard, nee een vliegend paard. Het bekende gevleugelde paard Pegasus. Het Sterrenbeeld Pegasus vormt als het ware één geheel met het sterrenbeeld Andromeda. In het sterrenbeeld Andromeda vinden we de Andromeda nevel, M31. De buur van onze Melkweg. Met de Verrekijker goed te zien als mistige vlek. We zien ongeveer 200 miljard sterren bij elkaar, een Melkwegstelsel.

Onder Pegasus en Andromeda vinden we de Vissen, en Cetus het Zeemonster of de Walvis. Om terug te komen op onze held… Na dat het Medusa verslagen was sprong hij op zijn vliegend Ros en ging op weg naar huis, onder weg vloog hij over “Ethiopië” daar verstonden de Grieken de kust van Israël, Egypte, en het gebied rond de Rode Zee onder. Hij keek naar beneden en zag geketend aan een rots in de haven van Jaffa, die rots is er nog steeds, een jonge dame slechts gekleed in ketenen. Ook in die tijd kwam je zoiets niet vaak tegen. Dus Perseus besloot te gaan kijken wat er aan de hand was, de jonge dame zag er niet blij uit zo op die rots. De Jonge dame in kwestie was Prinses Andromeda, de dochter van koning Cepheus, en Koningin Cassiopeia. De nogal trotse koningin had beweerd dat ze mooier was dan de dochters van Poseidon, de Nereïden. Als straf voor die opschepperij stuurde Poseidon ( Neptunus) het zeemonster Cetus, dat nu dagelijks de zeeën rond Ethiopië teisterde. Het orakel had Cepheus echter verteld dat het monster zou verdwijnen als ze Andromeda zouden offeren aan het zeemonster. Perseus werd natuurlijk op slag verliefd op de prinses, en bood de jammerende ouders Cassiopeia en Cepheus aan hun dochter te redden, en het monster te verslaan. In ruil zou hij met haar huwen. De ouders stemden ermee in, en Perseus doodde het monster. Andromeda was echter al uitgehuwelijkt aan de broer van Cepheus, (oeps vergeten), Phineus, die haar op de bruiloft van Perseus en Andromeda kwam opeisen. Toen Cepheus en Cassiopeia hun belofte aan Perseus braken en de zijde van Phineus kozen, brak er een gevecht uit.

Perseus haalde het afgehakte hoofd van Medusa te voorschijn (altijd handig zo’n hoofd, doet het ook goed bij prinsessen blijkbaar), en versteende daarmee al zijn vijanden. Andromeda koos de zijde van Perseus en schonk hem later vele kinderen etc. Vanwege aan haar trouw aan Perseus werd ze door de oppergod Zeus aan de hemel geplaatst. Het sterrenbeeld Andromeda is dus naar haar genoemd. Ook de andere hoofdrolspelers kregen een plek, waarbij opgemerkt mag worden dat Cassiopeia, vanwege haar ijdelheid ondersteboven werd geplaatst. Het hoofd van Medusa vinden we terug als de veranderlijke ster Algol. Dat is Arabisch voor “Het Monster”, (Al Goehl). Heel veel sterren hebben Arabische namen. De Arabieren namen de Griekse namen van de Sterren beelden over, en borduurden verder waar de Grieken ophielden.

En zelfs Neptunus, ( Poseidon), is misschien ook nog in de buurt, als planeet ergens, heel klein. Check Stellarium :)

Een held als Perseus heeft natuurlijk behalve de Sikkel waar mee hij Medusa onthoofde, nog een zwaard, het zwaard is versierd met diamanten, die vinden we terug als de Dubbele sterrenhoop in Perseus, NGC 869 and NGC 884, of wel Perseïden h en x. Een mooi object om door de telescoop te bekijken.

Hier in Negatief. Om inkt te besparen J.

Het verhaal van Perseus hielp de oude Griekse zeelui om een aantal Sterrenbeelden te onthouden die je kunt gebruiken om ‘s nachts veilig van het ene Griekse eiland naar het andere te zeilen.. Een echt zeemansverhaal dus.

Om af te sluiten nog wat links van websites waar in je nog wat meer achtergrond kennis kunt vinden over de sterrenbeelden die we gezien hebben.

En verder zijn vragen natuurlijk ook altijd welkom.

Wim.

Vragen:

wkv@home.nl

Mijn website:

https://wim.webzwolle.nl/the_sky.html

Alle sterrenbeelden:

https://www.iau.org/public/themes/constellations/

https://wim.webzwolle.nl/constellations.html

Handig gratis planetarium programma voor op je PC:

http://stellarium.org/